San Grafik, 71 yaşında. Kırk yılı aşkın zamanımı San Grafik'le, San Grafik'te geçirmişim... Türkiye'de etkili sanat, sanayileşme, ticaret, markalaşma süreçlerinin kritik noktalarında, San Grafik izlerini bulabilirsiniz. Marka & Logo Tasarımcısı, Grafik Tasarımcı, Endüstriyel Tasarımcı, Mimari ve Grafik Özgün Süsleme Tasarımcısı... olarak bir ekolün sahibidir San Grafik. Kimi zaman, ulusal ve uluslararası festivallerin, bienallerin, fuar ve sergilerin organizasyon paydaşı, kimi zaman, önemli kurumların, vakıfların, ürünlerin marka danışmanıdır.

71'inci Yılımız'da Kurucumuz ve Sanat Yönetmenimiz, Ustamız, Aziz Dostum ve Ağabeyim,Mengü Ertel'i şükranla anıyorum.

Deniz Özsezen

Akasya, ıhlamur ve hanımeli kokularının etrafı sardığı, tekir kedilerin kapı önlerinde tavadan istavrit aşırdığı, tektekçi meyhanelerinde taş plaklardan Hafız Burhan dinlediği o yıllarda, Üsküdar Atik Valide Camii yakınlarında iki katlı güzel bir ahşap konakta doğdu Mengü Ertel (16 Mart 1931). Babası Üsküdar Evkaf Dairesi kıdemli memurlarından Muhsin Bey’di. Tipik bir Üsküdar beyefendisiydi Muhsin Bey.

Onun ölümünden sonra Mengü’nün ve annesinin geçim sıkıntısı çektiği zorlu bir dönem başlıyordu. İlkokul ve ortaokul yılları boyunca hiç tatil yapmadan çalıştı. Bu yılların devamında Kuzgun Acar ile tanıştı. İkisi de Akademi’de öğrenciydi. 1950 yılı olmalı. Ahmet Hamdi Tanpınar, öğrencisi olan bu iki yetenekli genci bir gün bir hanımla tanıştırdı. “Adalet” dedi, bu çocuklara göz kulak ol. Adalet Cimcoz’un Maya Galerisi’nde Mengü’yle Kuzgun her işe koşmaya başladılar. Adalet Cimcoz’un ve onun tanıştırdığı Ferdi Tayfur’un iyi niyetli çabalarıyla bu güç günler atlatıldı. Akademiye başladığı yıllarda Kamran Yüce’yle de iyi arkadaş olmuşlardı. Genç yaşta tiyatro ve sanat çevrelerinin içine girmişti.

En çok Lambo Meyhanesi’nin tercih edildiği o yıllar… “Kuzgun, ben, Aloş, Maya Galerisi’nin çocukları olarak Lambo’ya alıştık. Adalet Cimcoz’un beni Sait Faik ile tanıştırdığı günü unutamam. Elimi sıktığında dizlerim titremişti. Sonra Abidin Dino, Fikret Ürgüp, Cahil Irgat, Mücap Ofluoğlu, Ercüment Behzat Lav, Hayri Esen, Saadettin Erbil… Olağanüstü bir ortamdı. Sanatın her türlüsü ilgilendiriyordu bizi.” Mengü Ertel böyle anımsıyordu o günleri.

Aynı yıllarda Küçük Sahne açılır. Başında Muhsin Ertuğrul vardır. Muhsin Ertuğrul’un yüreklendirmeleri ile yoğun bir tiyatro sevdası sarar Mengü Ertel’i. Muhsin Bey, Mengü’ye sahne çalışmaları için Almanya’dan gelen dekoratör Kurt Halleper’in yanına verir. Onun yanında tiyatro dekoru deneyimi kazanır. Askerden döndüğünde, bu defa Muhsin Ertuğrul, Kenter kardeşlerle “Salıncakta İki Kişi”yi sahneye koymak için çalışıyordur. Mengü’den bu oyun için afiş yapmasını ister. Böylece tüm yaşamını değiştirecek bir dünyaya adım atar.

1950’lerin ikinci yarısında ülkemizde yeni filizlenen reklam ortamında Mengü Ertel de kendi Grafik Sanatlar Atölyesi’ni oluşturmaya başlıyordu. Ticari işler grafik sanatların bir bakıma geçim yönünden tutunmasını sağlamaya başlamıştı. 1953 yılında kurduğu San Organizasyon’u, 1969 yılından itibaren San Grafik Sanatlar Atölyesi adı altında devam ettirdi.

1982 yılında bu atölye anonim şirkete dönüştürüldü. Halen, San Grafik A.Ş. olarak faaliyetini sürdürmektedir. Zamanla pek çok ünlü grafiker yetiştiren, genç grafikerlere kucak açan, eğiten, her alandan sanatçıların buluştuğu bir sanat ve kültür yuvasına dönüşen sanat atölyesi, grafik sanatlar alanında bir Mengü Ertel ekolü oluşturdu. Mengü Ertel yönetiminde ya da kendisi tarafından ticari ve sanatsal pek çok grafik ürünler üretildi. Özellikle büyük firmalar ve markalar, devlet kurumları, festivaller, kültür kurumları tarafından sipariş edilen özgün amblem ve logo tasarımları büyük beğeni topladı. Firmanın artistik işlevine olan büyük talep sonucu bu alanda Türkiye’nin en geniş amblem ve logo type portföyü oluştu.

Onat Kutlar’ın özgün bir tasviri ile başladığımız yazımızı Muhsin Ertuğrul’un ölmeden önce Mengü’ye yaptığı bir çağrı ile tamamlayalım: “Herkes bir şey sever, o kara sevda uğruna ölür. Ne mutlu bu aşağılık ortamda sevecek güzel bir şey bulana. Onun için oğlum Mengü, sen bu yolda yürü.”

Kişisel Sergileri:

1969 İstanbul, Türk Alman Kültür Merkezi / Tiyatro Afişleri
1969 İzmir, Türk Amerikan Derneği Sergi Salonu / Tiyatro Afişleri
1969 İstanbul, Aktörlük Hakkında Aykırı Çizgiler / Muhsin Ertuğrul’a 60. Sanat Yılı Armağanı
1969 İstanbul, Robert College / Tiyatro Afişleri
1969 İstanbul, Kadıköy Kültür Merkezi / Tiyatro Afişleri
1969 İstanbul, Yapı Endüstri Galerisi / Tiyatro Afişleri

1970 Ankara, Devlet Galerisi / Tiyatro Afişleri
1971 İstanbul, Taksim Sanat Galerisi / Tiyatro Afişleri
1971 Ankara, Alman Kütüphanesi Galerisi / Tiyatro Afişleri
1972 Berlin (F. Almanya), Goethe Institut / Tiyatro Afişleri
1972 Varşova (Polonya), Teatru Dramatyoznego / Tiyatro Afişleri
1972 Brüksel (Belçika), Theatre National / Tiyatro Afişleri
1972 Berlin (F. Almanya), Kunstamt Neukölln / Tiyatro Afişleri
1973 Münih (F. Almanya), Theater Museum / Tiyatro Afişleri
1974 Amsterdam (Hollanda), Theater Museum / Tiyatro Afişleri
1974 Apeldoorn (Hollanda), Reetum Galerie / Tiyatro Afişleri
1974 Zeit (Hollanda), Culture and Art Center / Tiyatro Afişleri

1974 Hoogeveen, Tamboer Culturel Center / Tiyatro Afişleri
1974 Brno (Çekoslavakya), Reduta” / Tiyatro Afişleri
1975 İstanbul, Taksim Sanat Galerisi / Tiyatro Afişleri
1979 İstanbul, Maçka Sanat Galerisi / Doğurgan Döngü
1980 Ankara, Vakko Sanat Galerisi / Desen ve Afiş (Doğurgan Döngü)
1980 İstanbul, Maçka Sanat Galerisi / Serbest Çalışmalar
1988 Ankara, Galeri Nev / Oyuncular
1989 İstanbul, Maçka Sanat Galerisi
1999 İstanbul, Dolmabahçe Kültür Merkezi / Büyültmeler

Katıldığı Sergiler:

1966, 1968, 1974, 1976, 1978 I. II. V. VII. Uluslararası Afiş Bienali, Varşova (Polonya)
1970, 1972, 1974, 1976, 1978, 1980 ve 1982 Grafik Tasarım Bienalleri Brno (Çekoslavakya)
1974 Cannes (Fransa), Film Afişleri, II. Uluslararası Sergisi
1974 Frechen (F. Almanya), Grafik Sanatı III. Uluslararası Sergisi
1975 Paris (Fransa), Uluslararası Film Afişleri Sergisi
1976 İstanbul, Türk Grafik Sanatları Sergisi
1976 Berlin (Doğu Almanya), Intergraphik’76

1977 Melbourne (Avustralya), Afişlerin Uluslararası Dili
1978 Berlin (Doğu Almanya), Brecht Afiş Sergisi
1979 Uluslararası Moskova (SSCB) Olimpiyatı (1980) Afiş Yarışması
1979 Lahti (Finlandiya), III. Afiş Bienali
1981 İstanbul, GMK Grafik Ürünler Sergisi
1982 İstanbul, GMK Grafik Ürünler Sergisi
1983 İstanbul, GMK Grafik Ürünler Sergisi
1984 İstanbul, GMK Grafik Ürünler Sergisi
1985 İstanbul, Türk Alman Tiyatro Afişleri Sergisi

Yayınları:

Mengü – Tiyatro Afişleri Hakkında” (Renkli Albüm)
Mengü – Aktörlük Hakkında Aykırı Çizgiler” (Siyah/Beyaz)
Mengü – Tiyatro Afişleri” (Renkli Albüm)”
Mengü – Tiyatro Afişleri - 1” (Renkli Albüm)”
Mengü – Tiyatro Afişleri” (Renkli Dosya)”
Plakat Teatralny – Mengü Ertel” – Varşova (Lehçe)
Mengü – Theater Plakate aus İstanbul” – Berlin (Almanca)
Mengü – Theater Plakate” – Münih (Almanca)
Doğurgan Döngü”
Afişler” (Türkçe, İngilizce, Fransızca, Almanca)

Yurtdışında yayınlanan Mengü Ertel üzerine özgün iş örnekleri ve yazılar (Kaynakça):

Münih, Grafik Dergisi, Aus İstanbul
Varşova, Tribuna Ludu Gazetesi Mengü Ertel
Varşova, Kurjer Polksi Gazetesi
Amsterdam, Het Parol
Berlin, Berliner Morgenpost Gazetesi Mengü mach plakate fut teatre
Novum Dergisi Turkische Theater Plakets von Mengü Ertel
Novum Dergisi Alexandre Alexande, Mengü Ertel
Köln, Richtige Reisen Istanbul Klaus and Lissi Barrish, An Mengü über Mengü
Who is Who in Graphic Art Clivopress – İsviçre
World Trademarks and logotype” Graphie Sha - Japonya